Specialisme Hooggevoeligheid
Hooggevoeligheid
Hooggevoeligheid is een set aan kwaliteiten die je in sterke mate kunt bezitten. Het is een aangeboren persoonlijkheidskenmerk, dus geen aandoening of stoornis. Het zit vanaf je geboorte in je systeem en blijft altijd bij je. Hoe en in welke mate het zich ontwikkelt is afhankelijk van bijvoorbeeld je ervaringen, je omgeving en de combinatie met andere persoonskenmerken, dit verschilt dus per persoon. Belangrijk is te benadrukken dat je hooggevoeligheid kan herkennen aan de kwaliteiten van iemand en niet aan de eventuele schaduwkanten.
Een hooggevoelig persoon of HSP is een term uit de psychologie. Deze werd in 1996 geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe dr. Elaine N. Aron. Het staat voor highly sensitive person. Volgens Aron is er bij hooggevoeligheid sprake van diepgaande verwerking, overstimulatie, emotionele intensiteit (zowel bij positieve als negatieve emoties) en sensorische sensitiviteit.
Door de jaren heen is er toenemende wetenschappelijke interesse ontstaan in verder onderzoek naar hooggevoeligheid. Eén op de 5 mensen (zowel mannen als vrouwen) en dieren is hooggevoelig.
Enige jaren geleden ben ik mij gaan specialiseren in hooggevoeligheid (al dan niet met een sterke wil). Juist omdat het mij zo aan het hart gaat en ik intrinsiek voelde mij hierin te willen verdiepen. Deze expertise neem ik mee in gesprekken, als er herkenning is en een behoefte om het verder te verkennen.
.
Wat is diepgaande verwerking precies?
Een niet hooggevoelig persoon heeft een filter in het informatieverwerkingssysteem in de hersenen. Afhankelijk van welke activiteit diegene uitvoert, beslist het filter welke informatie er binnenkomt. Die gefilterde informatie wordt verwerkt in de hersenen. Bij hooggevoelige personen is het filter er ook, maar komen alle prikkels op hetzelfde moment binnen. Bij een bepaalde opdracht lichten de hersenen van hooggevoelige personen op in meer gebieden (ze zijn actiever) onder de MRI-scanner dan die van niet hooggevoelige mensen. Dat is dus die diepgaande verwerking. Een hooggevoelig persoon betrekt meer aspecten bij het verwerken van informatie. Er worden risico's afgewogen, er is aandacht voor emoties en de relatie met anderen en je herkent bijvoorbeeld sneller verbanden en patronen.
HSP’ ers denken dus niet zoals niet-HSP’ ers. Hun hersenen functioneren anders. Hooggevoelige mensen krijgen van de buitenwereld daarom nog wel eens te horen dat ze veel te ver gaan in hun denken of zaken zwaarder maken dan ze zijn.
Welke aspecten zie je vaak bij mensen met een hooggevoelige aard?
-
Subtiel waarnemen van informatie door de zintuigen.
-
Intense beleving van waargenomen informatie, emoties en sferen.
-
Diepere verwerking van informatie.
-
Sterk inlevingsvermogen. Non-verbale signalen worden waargenomen, men kan de andere persoon echt ‘lezen’. Dit is ook te verklaren door spiegelneuronen die vaker actief zijn.
-
Sterk associatief vermogen (samenhang zien tussen losse elementen).
-
Vaak een groot rechtvaardigheidsgevoel.
Je kunt bijvoorbeeld intens genieten van dingen die je raken, je luistert naar je intuïtie, je bent zorgzaam en empathisch en je wilt je creativiteit de ruimte geven.
Deze kwaliteiten kunnen ook bepaalde schaduwkanten of negatieve emoties oproepen. Zoals bijvoorbeeld:
-
Overprikkeling. Doordat prikkels zich opstapelen en er geen ruimte is voor een herstelperiode.
-
Emotioneel. Alles raakt dieper; verteren en loslaten is een uitdaging.
-
Opgewonden gedrag. Niet stilzitten, erg enthousiast zijn (niet te verwarren met ADHD).
-
Aanpassingsproblemen. Bijvoorbeeld bij verandering.
-
Zich afgewezen voelen. En daar vaak van tevoren al op anticiperen, perfectionisme.
-
Last van lawaai, kriebelende kleding, geur, textuur van eten.
Schaduwkanten die je ervaart kunnen zorgen voor onder andere vermoeidheid, fysieke klachten, stress. Aan de andere kant zijn het juist ook signalen, voor een behoefte die er is. En daarom dus heel belangrijk.
Hooggevoelig op het werk
Hooggevoeligheid kan zowel voordelen als uitdagingen met zich meebrengen op de werkvloer. De eigenschap wordt niet altijd onderkend, daarom is openheid aan te raden. Niet om jezelf een label op te plakken, maar wel om met begrip omstandigheden te creëren op het werk, waaronder je optimaal kunt werken.
Hoogevoeligheid heeft veel voordelen op de werkvloer:
-
Empathisch vermogen. Goed inlevingsvermogen, echte teamspelers.
-
Gericht op details. Oog voor kwaliteit, nauwgezetheid, precies, doordachte oplossingen.
-
Creativiteit en innovatie. Out of the box denken, andere oplossingen, op verschillende manieren kijken.
-
Intuïtief sterk. Snel overzien wat er nodig is, handelen vanuit gevoel, herkennen van problemen.
-
Groot verantwoordelijkheidsgevoel. Betrouwbaar, loyaal, gericht op het leveren van kwaliteit.
-
Harmonie. Opmerken van energie of spanning, brug slaan tussen mensen.
-
Concentratie en focus. Productief, doelen halen, effectief werken.
Het kan ook uitdagingen geven:
-
Overprikkeling. Werken in een kantoortuin, in een lawaaiige omgeving, in fel licht of onder steeds wisselende omstandigheden.
-
Prestatiedruk. Stress door perfectionisme, standaard de lat te hoog leggen.
-
Conflictvermijding. Drang naar harmonie en verbinding, conflicten of confronterende gesprekken kunnen lastig zijn. Zo ook met feedback krijgen en geven. Dit kan ertoe leiden dat mensen minder snel voor zichzelf opkomen.
-
Moeite met grenzen stellen. De behoefte om te zorgen en de ander tegemoet te komen kan soms te veel zijn, waardoor nee zeggen niet makkelijk lukt.
-
Verlangen naar betekenis en voldoening. Een positieve bijdrage leveren is belangrijk. Als dit niet lukt of je kan niet werken vanuit drijfveren kan dit frustratie geven.
-
Werk-privé balans. Diepgaand betrokken zijn bij wat je doet geeft soms wrijving in het loslaten of kunnen ontspannen. Als prikkels blijven hangen kan je minder goed tot rust komen. Balans tussen werken en ontspanning kan dan kwijtraken.
Als je weet wat je kwaliteiten zijn en wat je nodig hebt om deze te kunnen benutten, dan zitten de uitdagingen je niet in de weg. Ga in gesprek met je leidinggevende en geef inzicht in waar je mee worstelt. Met een positieve kijk draag je oplossingen aan en focus je op de meerwaarde van hooggevoelig zijn. Zo kom jij goed tot je recht en verlies je geen onnodige energie.
Zelfzorg
Een aantal effectieve manieren hiervoor zijn:
-
Creëer een rustige omgeving. Een plek waar je je terug kan trekken, een ruimte waar je minder prikkels ervaart, waar planten staan, waar je werkt met oordopjes met bijvoorbeeld fijne muziek.
-
Neem voldoende tijd voor jezelf. Even alleen op pad, plan voldoende rustmomenten in als je weet dat er drukke momenten zijn in de week, doe iets waar ontspant.
-
Mindfulness en meditatie. Ademhalingsoefeningen, leven in het hier en nu, mediteren wat het zenuwstelsel tot rust brengt en de innerlijke balans herstelt.
-
Omarm de natuur. Maak een wandeling, haal een frisse neus tijdens de lunch, verlaag je stressniveau en verbeter je concentratie en leervermogen.
-
Bewegen. Sporten, dansen, wandelen, trampoline springen.
-
Gedachten opschrijven. Ddagboek bijhouden, dankbaarheidslijstjes maken, schriftje naast je bed.
-
Grenzen stellen. Vertellen wat je nodig hebt, nee zeggen.
Het is heel belangrijk om regelmatig tijd te nemen voor rust en zelfzorg. Zo kun je vooral de kwaliteit hooggevoeligheid omarmen en de eventuele schaduwkanten in balans brengen en de behoefte herkennen die eronder ligt.